وضعیت سرویس دایرکت دبیت در ایران چگونه است؟

سرویس دایرکت دبیت ابزار بسیار سودمندی است که سال‌هاست در کشورهای دیگر برای پرداخت‌های دوره‌ای و مکرر به‌کار می‌رود. درواقع راه‎انداختن کسب‌وکارهای اشتراکی بدون ابزار دایرکت دبیت (direct debit) یا پرداخت خودکار بسیار هزینه‌بر و غیرممکن است. این سرویس اولین‌بار حدود پنجاه سال پیش در انگلستان در پاسخ به نیاز شرکت‌ها برای تمدید خودکار حق اشتراک و پرداخت قبوض ابداع شد و به تدریج با رشد فناوری‌های مالی به ابزار بسیار کاربردی برای کسب‌وکارها تبدیل شد.

در ایران نیز این سرویس مدتی است که بالاخره توسط شرکت‌های فینتکی با همکاری بانک‎ها ارائه می‌شود. در سال ۹۵ اولین قدم‎ها در ایران برای راه‌اندازی این سرویس‌ها انجام شد و به گفته‌ی مدیر سامانه‌های ملی پرداخت شرکت خدمات انفورماتیک: «در ایران نیز مدت‌ها بحث دایرکت دبیت مطرح بود اما از سال ۹۵ اجرایی شدن این سرویس کلید خورد. در آن زمان با یک دستور کار مشخص اقدام به انتخاب مشاور کردیم و با همکاری آنها مستندات خود را در این زمینه نهایی کردیم. در نهایت از اواسط سال ۹۵ توسعه سرویس دایرکت دبیت یا سپند را آغاز کردیم.» اما هنوز از سامانه‌ی سپند خبری نشده است و همچنان شرکت‌های فعال در حوزه‌ی فینتک مهم‌ترین ارائه‌دهنگان این سرویس هستند.

سرویس پرداخت خودکار وندار

در تابستان ۱۴۰۰ وندار از اولین سرویس دایرکت دبیت خود را با نام پرداخت خودکار رونمایی کرد.  وندار در راستای مدیریت جریانات مالی همواره به فکر راه‌اندازی روش پرداخت دایرکت دبیت به عنوان یک ابزار جامع پرداخت بوده است. برای رسیدن به این هدف ابتدا برای ایجاد زیرساخت‌های موردنیاز در بانک‌های مختلف تلاش کردند و از امکانات بانک‌ها برای رسیدن به این ابزار یکپارچه استفاده کردند. هنگامی که بالاخره توانستند دایرکت دبیت را با چند بانک پشتیبانی کنند سرویس‌دهی آن شروع شد. «فیلیمو» و «نماوا» جزو اولین مشتریان این سرویس بودند. دیگر مشتریان سرویس پرداخت خودکار وندار شرکت‌های دیگری مانند بلوط که سیستم سرمایه‎گذاری خرد دارد و پرداخت‌ خودکار اساس فرایند موردنظرش به‌شمار می‌آید. شرکت‌هایی که پرداخت دوره‌ای دارند مانند مبین‌نت، شرکت‌های لندتک یا فناوری  وام‌دهی مانند ازکی وام و شرکت‎های مشابه که به خوبی اهمیت دایرکت دبیت را در توسعه رشد کسب‌وکار خود درک کرده‌اند.

دایرکت دبیت با آسان کردن روند تمدید اشتراک و یا پرداخت قبوض کار را برای کاربر بسیار راحت می‌کند و کاربر ترجیح می‌دهد که از سرویسی استفاده کند که بار برنامه‌ریزی و پرداخت را از دوش او بردارد. این مسئله برای شرکت‌ها مشتریانی وفادار و پیش‌بینی‌پذیری درآمد را به ارمغان می‌آورد.

کاربران ایرانی تا حدودی با این سرویس آشنا هستند اما همچنان برای استفاده از آن و دست‌یافتن به اعتمادی که کاربر به درگاه پرداخت دارد، فرهنگ‌سازی نیاز است. در ایران چالش‌هایی برای استفاده از این سرویس از سمت کسب‌وکارها وجود دارد از جمله این‌که آیا سرویس دایرکت دبیت برای آن‌ها مشکل حقوقی ایجاد می‌کند یا نه و این‌که این سرویس پایدار است و برای حجم بالایی از کاربران ظرفیت سرویس‌دهی دارد یا نه.

وندار این سرویس را با پشتیبانی کامل ارائه می‌دهد، یعنی فرایندهای این سرویس را برای هر شرکتی که از ابزار پرداخت خودکار استفاده می‌کند مدام بررسی می‌کند، تعداد تراکنش‌ها و ایرادات احتمالی را زیرنظر دارد و برای بهتر شدن آن تلاش می‌کند. درواقع آن‌چه اهمیت دایرکت دبیت را روشن می‌کند رشد و توسعه‌ی کسب‌وکارهاست. پرداخت خودکار یک درآمد ثابت را برای شرکت استفاده‌کننده از آن ایجاد می‌کند. هزینه‌های شرکت‌ها را برای پرداخت‌های مکرر کم می‌کند، همچنین با ارائه‌ی بازه‌های زمانی منعطف دست کاربر و شرکت در انتخاب زمان مناسب برای پرداخت باز می‌گذارد.

دیگر مزایا را می‌توان ضمانتی دانست که دایرکت دبیت به کاربر می‌دهد از جمله ضمانت بازگشت وجه در صورت تراکنش ناموفق، اطلاع‌رسانی به کاربر در صورت تغییر هزینه یا تاریخ پرداخت اشتراک و نیز دسترسی به گزینه‌ی لغو پرداخت خودکار. به این معنا که کاربر تمام فرایند را خود برنامه‌ریزی می‌کند برای لغو کردن آن هم مشکلی ندارد.

سرویس پرداخت خودکار به مشتری آرامش می‌دهد. کاربر دیگر نگران فراموش کردن موعد پرداخت نیست و با فعال کردن این گزینه بار بزرگی از دوشش برداشته می‌شود و نیاز نیست نگران جریمه یا دیرکرد پرداخت خود باشد، برای کسب‌وکارها هم مشکلات لغو اشتراک حاصل از فراموشی اتفاق نمی‌افتد.

همچنین دایرکت دبیت می‌تواند پایه‌ و اساس استارتاپ‌هایی باشد که مدل درآمدی اشتراکی را برای سرویس خود انتخاب می‌کنند و این گزینه به بسیاری از فعالان حوزه‌ی فناوری جرات می‌دهد که کسب‌وکار خود را با نگاه به این ابزار فینتکی راه‌اندازی کنند.

بنابراین سرویس دایرکت دبیت هم برای کسب‌وکار و هم برای کاربر و البته برای بانک‌ها سرویس مناسبی است که استفاده از آن برای همه سودمند است. آن‌چه برای ارائه‌دهندگان این سرویس مزیت به‌شمار می‌آید بیشتر شدن تعداد بانک‌هایی است که در ارائه‌ی آن همکاری کنند. این امر سبب جذب هرچه‌ بیشتر کاربران و دردسترس بودن گزینه‌های بیشتر برای آن‌هاست.